Antik çağın en nadide bronz yapıtlarından biri olarak kabul edilen bu heykel, Roma İmparatoru Marcus Aurelius’u bir filozof olarak tasvir etmesiyle dikkat çekiyor. Burdur’daki Boubon Antik Kenti’nde 1960’lı yıllarda yapılan kaçak kazılarla yurt dışına kaçırılan heykel, milattan sonra 2’inci ve 3’üncü yüzyıllara tarihlendiriliyor.
TÜRKİYE 65 YILI AŞKIN BİR MÜDDETTİR PEŞİNDE
Antik Roma Dönemi’nin kıymetli bir kült yapısı olan Sebasteion’da bulunan eser bu yıl içerisinde doğduğu topraklarla yine buluşacak. Anadolu tarihinin kayıp hazinelerinden biri olan Boubon Antik Kenti kökenli bronz heykel, 1960’lı yıllarda kaçak kazılarla yurt dışına kaçırılarak yıllarca el değiştirdi. Amerika Birleşik Devletleri’nin Ohio eyaletinde bulunan Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonuna dahil edilen heykel, Türkiye’nin 65 yılı aşkın bir müddettir peşinde olduğu yapıtlardan biriydi
Boubon Antik Kenti’nden kaçırılan eserler, Prof. Dr. Jale İnan öncülüğündeki araştırmalarla gündeme getirilmiş lakin Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iadesi bugüne kadar mümkün olmamıştı
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile New York Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Ünitesi ortasında 2021’de başlayan iş birliği sayesinde, Lucius Verus, Septimius Severus ve İmparator Caracalla’ya ilişkin heykeller de dahil olmak üzere birçok Boubon kökenli nadide eser anavatanına döndü.
BİLİMSEL DELİLLER VE TÜREL SÜREÇ HEYKELİN KÖKENİNİ AÇIĞA ÇIKARDI
Kültür ve Turizm Bakanlığının uzun yıllardır süren çalışmaları ve evvelki yıllarda toplanan bilimsel datalar, Marcus Aurelius heykelinin Boubon Antik Kenti’ndeki Sebasteion yapısına ilişkin olduğunu kanıtladı. Bakanlığın arşiv dokümanları, akademik araştırmalar ve antik kentteki hafriyat çalışmaları heykelin yepyeni yerini açıkça ortaya koydu.
Antik kentte yapılan ağır kaçak hafriyatlar hakkında bilgi sahibi olan görgü şahitlerinin tabirleri, bilimsel bilgileri destekleyince Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Ünitesi (HSI), Türkiye’nin iade talebini haklı bularak Cleveland Sanat Müzesi’ndeki heykele el konulmasına karar verdi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ABD New York Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Ünitesinin iş birliğiyle Cleveland Sanat Müzesi’nde sergilenen Marcus Aurelius heykeline resmen el konuldu.
Kültür ve Turizm Bakanlığı MÜZENİN İTİRAZI SONUÇ VERMEDİESER TÜRKİYE’YE DÖNÜYOR
Cleveland Sanat Müzesi, el koyma kararına karşı Ekim 2023’te mahkemeye başvurarak heykelin kökeninin kesin olmadığı istikametinde itirazda bulundu. Fakat, Türkiye’nin sunduğu bilimsel bilgiler ve titiz tahliller, müzenin bu itirazını çürüttü.
Kültür ve Turizm Bakanlığı güçlü kanıtlara rağmen uzlaşmacı bir yaklaşım göstererek Cleveland Sanat Müzesinin bilimsel tahlil çalışmaları yapılması talebini olumlu karşıladı.
Bakanlık uzmanlarının nezaretinde 2024 yılının Mayıs ayında heykelin müzede silikon ayak kalıbı alınarak Boubon Antik Kenti’ndeki bronz heykel esaslarıyla birebir uyumlu olduğu tespit edildi.
Cleveland Müzesi tarafından yetkilendirilen arkeometri uzmanı Prof. Dr. Ernst Pernicka ve Bakanlığın uzman konservatörleri, Boubon Antik Kenti ile Burdur Müzesi’nde bulunan Boubon kökenli Valerianus heykeli ve Marcus Aurelius heykelinden kurşun izotop, taş ve toprak tahlilleri için numuneler aldı.
Ayrıca, Almanya’daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi laboratuvarlarında yapılan tarafsız tahliller, heykelin Boubon’da uzun yıllar gömülü kaldığını kesin olarak kanıtladı.
Bu güçlü bilimsel bulguların akabinde Cleveland Sanat Müzesi, Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iadesini kabul etti ve bu karar Manhattan Bölge Savcılığı tarafından Türkiye’ye resmen bildirildi.
KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASINDA TARİHİ BAŞARI
Türkiye, bu zaferle sırf kendi kültürel mirasını müdafaa yolunda değerli bir adım atmanın yanı sıra tarihî eser kaçakçılığına karşı yürütülen milletlerarası çabada de büyük bir muvaffakiyete imza attı.
Yurt dışına kaçırılan yapıtları diplomatik, hukuksal ve bilimsel yollarla geri getirmek üzere çalışmalarını kararlılıkla sürdüren Kültür ve Turizm Bakanlığı, Marcus Aurelius heykelinin dönüşünü bu gayretin en değerli dönüm noktalarından biri olarak kayıtlara geçirdi.
